close

تحلیل فیلم جنایت بی دقت

logo


تحلیل فیلم جنایت بی دقت

شهرام مکری فیلمسازی است که حداقل به نسبت میانگین سینمای امروز ایران همیشه می توان فرم های جدیدی از سینمای او انتظار داشت. هرچند محوریت سینمای او تا حد خیلی زیادی بر محتوا استوار است. یعنی از تمام وجنات و سکنات فیلم های او مشخص است که ایده در ذهن او در جهان محتوا زاده می شود.

همین دوگانگی باعث ایجاد نوعی دیالکتیک درونی در زیست هنری و به طبع سینمای او شده که مخاطب را هم در تعلیق شیرینی بین محتوایی نسبتا پخته شده و فرمی نه لزوما بدیع اما حداقل شخصی و فکر شده نگه می دارد و این به زعم نگارنده علاوه بر این که بن مایه اصلی جذابیت یک فیلم در جهان سینماست پایه اصلی ضعف ها و قدرت های سینمای "شهرام مکری" را شکل می دهد.

فیلم جدید شهرام مکری یعنی "جنایت بی دقت" تا حد زیادی دارای تکرار است. تکرار سینما تکرار شخصیت تکرار درام تکرار کارگردان و و و ... تقریبا عنصری در فیلم او دیده نمی شد که جایی در سینما شبیهش را ندیده باشیم حتی بسیاری از آن ها را در آثار خود شهرام مکری هم میتوان یافت. بنابراین فیلم بیش از این که بدعتی برای جهان سینما باشد ترکیب جالبی از یادگارهای سینمای جهان در ناخودآگاه مخاطب شیفته سینماست. با این حال مثل تمام فیلم های این چنینی بیشتر از نگاه کلامی و تحلیل شخصی اثر در مقایسه و آمار و نگاه قیاسی نکته سنجانه ابعاد بیشتری می یابد و نمی توان انکار کرد که علی رغم ضعف های آشکاری که دارد قطعا برای سینمای ایران حاوی درس ها، تذکرات و نکات جالبی است که هرکس بسته به دیدگاه خود می تواند آن ها را دریافت و از آن ها نتیجه گیری کند. نکته جالب این که خود فیلم هم به شیوه ای رندانه این موضوع را بیان می کند و به زبان سینمای محض از مخاطب می خواهد که تکرار را دور باطل نداند و هربار از چشمی جدید به مرکز و محیط آن نگاه کند.

در ادامه به بررسی مختصر چند وجه ابتدایی فیلم از نظر نگارنده می پردازیم.

 

زمان :

فیلم کاملا زمان محور است و از فیلم هایی ست که اگر خط زمانی آن از دستتان در برود فقط وقتتان تلف شده. زمان فیلم به طور کلی در قالب فهمی نیچه ای از زمان شکل می گیرد. زمان دایره ای شکل و اتفاق محور. به این معنا که هر اتفاق در هر لحظه به طور کامل در جریانی تکرار شونده در تمام طول زمان جاری است. فیلم به خوبی از این نوع فهم از زمان برای انتقال مفهوم کلی فیلم نامه که اشاره به اتفاقات ، جریان علت ها و معلول ها در طول زمان و جاودانگی اتفاقات یا به بیان دیگر تکرار جبری و ناگزیر تاریخ است بهره برده. با این حال یک ساعت ابتدایی فیلم تا حد زیادی در ورطه های زمان سر در گم است و مخاطب را هم سردرگم و خسته می کند. نمی توان انکار کرد که این حس نه تعلیق است نه انتقال احساس ناخودآگاه نه هیچ چیز دیگر بلکه به وضوح از سردرگمی کارگردان و و نویسنده و تدوین گر ناشی شده چرا که اگر عمدی باشد هنرمندانه نیست اگر سهوی باشد هنر نیست.

 

فیلم نامه :

در مورد فیلم نامه می توان گفت که با وجود خلاقانه بودن ، تازگی و دارا بودن ویژگی بسیار مهم شخصی بودن برای هنرمند ؛ در عین حال فیلم نامه ای به شدت ناپخته و کار نشده است. این موضوع را به وضوح می توان از کشدار بودن سخت و خسته کننده یک ساعت ابتدایی فیلم تشخیص داد. فیلم نامه ایده بسیار جالب و تازه ای دارد و باوجود پتانسیل بسیار بالایی که برای تبدیل شدن به داستانی شاهکار دارد واضح است که به خوبی پخته نشده و قبل از رسیدن به بلوغ نهایی به سرعت به اجرا رفته است.

داستان فیلم ساختاری کاملا شبیه به ادبیات مدرن ایران در همان دهه های 30 تا 60 دارد. فضایی سیاه و مرموز و پرمعما که با نگاهی از نوع رئالیسم جادویی و پیچ و تاب های داستانی نسبتا مدرن سعی در بیان فضای ذهنی نویسنده نسبت به جامعه دارد. به نوعی می توان گفت که داستان فیلم کاملا ادامه راه بهرام صادقی ها و رضا براهنی ها و صادق هدایت هاست که در فرمی نسبتا سینمایی شکل گرفته. از این جهت جذابیت ایده های ناب و خاکستری خوش رنگ رئال-جادویی این سبک را داراست اما نمی توان گفت که چیزی به آن ها اضافه کرده بلکه حتی در بعضی ابعاد بسیار خام دستانه تر از آن ها اجرا شده و از نگاهی خوش بینانه شاید جذاب باشد اما قطعا حین رد شدن از صافی چشم های تنگ آرمان گرا در خم ابعاد زیادی خواهد لغزید.

 

درام :

گره افکنی های ابتدایی فیلم روی پایه های دقیق و حساب شده ای بنا می شود و به خوبی به جزئیات هر بخش از داستان می پردازد. با این حال این پایه گذاری ها و دقت های بی انتها تا حد دردناکی کند و کشدار و خسته کننده پیش می رود و حداقل از لحاظ دیدگاه سینمایی می توان گفت که این کار از قصد نبوده و از نوعی ضعف ساختاری در پرداخت به مسئله ناشی می شود. مثل اکثر فیلم های معمایی دیگر در این فیلم هم فرایند گره گشایی از ابتدا تا انتهای فیلم جریان دارد و به نوعی با جواب به هر معما مثل پازل به قطعه های دیگر معما هم نزدیک می شویم. معمایی که از لحاظ منطقی جواب ساده ای دارد و این حجم از کش و قوس برای پاسخ به آن اگر پاسخی سینمایی نداشته باشد بیهوده است. با این حال می توان تمام فیلم را به جریان سیالی از حرکت روان کاوانه در تقابل دو اجتماع تعبیر کرد که گوشه ای از ذهنشان را کورسوی سوالی به سمت خروج از حلقه های تکرار می کاود اما خودشان هم پاسخ خودشان را نمی دانند. درست مثل کاراکتر جناب سروان یا در شکلی بسیار واضح تر شبیه آن چه در سینما بین دختر و پسر جوان گذشت.

 

تردید :

می توان گفت عمیق ترین عنصر سینمایی استفاده شده در این فیلم تردید است. تردیدی عمیق و ناخودآگاه و زیرلایه ای که بیشتر از جنبه های احساسی جنبه های معمایی و ذهنی آن مشهود است. چرا که پاسخ های فیلم تا حدود زیادی از ابتدا مشخص است و در طول فیلم مشخص تر هم می شود. با این حال جریان بی انتها و کاملا بی طرفانه ای از واقعیت محض را نشان می دهد که مخاطب با این که کاملا از تمام ابعاد آن را می بیند در نوعی از سرگیجه حاصل از چرخیدن بی انتها در مدارهای زمان کاملا به یک اندازه انتظار انتخاب درست یا اشتباه را از کاراکتر دارد. کاراکتر اصلی فیلم تا حدود زیادی با دوگانگی هایش به ایجاد این تعلیق کمک می کند و شکل نگاه به زمان از طرف دیگر آن را کامل می کند. تردید های آنی و زیرپوستی کاراکتر ها در لحظات تصمیم گیری که یقینا در اکثر نقاط فیلم به خوبی توسط اکت بازیگرها و تدوین به مخاطب منتقل می شود بذر اصلی این احساس را در دل مخاطب می کارند.

 

نمادگرایی :

جنایت بی دقت فیلمی نمادگراست بنابراین باید با نماد هایش هم تعبیر شود چرا که با نماد ها گره افکنی می کند با نماد ها درگیر می شود و با نماد ها به سوی گره گشایی گام بر میدارد. فیلم پر از نماد های گوناگون است که به خوبی از پس وظیفه خود برای رساندن پیام برآمده اند. هرچند نمی توان انکار کرد که جریان نماد ها در فیلم پیچیده است. موشک ناشناخته خنثی نشده ، فردی توده ای که از گذشته به حال آمده و بدون مشکل در حال زندگیست ، دو دختر جوان که گذشته و حال را پشت پرده با جادو های خود گره می زنند ، پیرمردی که انعکاس را از یک چشمه دزدیده ، دختری سرگردان که هیچکس برای او اهمیتی قائل نیست ، سینمایی در انتظار آتش گرفتن ، عروسک و چهره ناشناس و و و ... همه نمادهایی هستند که در ارتباط با هم به خوبی معنا می شوند و چند لایگی و پیچیدگی فیلم را به نتیجه ای ساده و واقعی و آزاردهنده می رسانند.

 

به قلم تحلیلگر فوکوس (سید سیاوش مصطفوی)


ثبت نظر

 

 نمادها و درگاه ها

 

 

 خبرنامه

 

با عضویت در خبرنامه ایمیلی فوکوس ضمن دریافت بروز ترین مقالات از زمان برگزاری جشنواره ها با خبر شوید.

 

       

 

 

 

 

 خبرنامه

 

با عضویت در خبرنامه ایمیلی فوکوس ضمن دریافت بروز ترین مقالات از زمان برگزاری جشنواره ها با خبر شوید.

 

 

      ثبت جشنواره   

 

 نمادها و درگاه ها

 

 

 

 

فوکوس ، دریچه دنیای حرفه ای ها

 

"فوکوس فستیوال" شاخه ای از مجموعه "فوکوس فیلم" است که به صورت تخصصی در حوزه ایجاد فضای تعاملی حرفه ای در مقیاس جهانی برای آثار سینمای ایران فعالیت می‌کند.

 

 

 

    

کالای شما به سبد خریدتان اضافه شد

تعداد